Putovanje Srbijom – Ako vas put nanese u Apatin, ili Sombor, lepe bačke, odnosno vojvođanske gradove, znatiželja će vas svakako odvesti i do Banje Junaković, makar da otkrijete zašto se ova banja na severozapadu Vojvodine baš tako zove.
Vojvodinu pored Banje Junaković, krase i banje Kanjiža i Vrdnik. A da napomeno, Banju Junaković, gostima često preporučuju pod zanimljivim i opravdanim sloganom ”Vaš deo Panonskog mora”.
U našoj novoj rubrici „Na zahtev čitalaca“ pogledajte i ostale tekstove UžiceMedia.
Putovanje Srbijom…
Prigrevica, uvod u priču o Banji Junaković
Banja Junaković udaljena je oko četiri kilometra od Apatina, od Sombora 28 kilometara, a od Novog Sada do Banje ima oko 120 kilometara. Ako od Novog Sada krenete u Banju, najkraći put je preko Vrbasa, Crvenke, Kule… nekada su to bile poznate industrijske tačke vojvođanske ravnice, danas su to tek usnula, tiha naselja koja iz godine u godinu postaju sve manja po broju stanovnika.
Na nadmorskoj visini od oko 85 metara Banja Junaković smeštena je u tipičnom ravničarskom okruženju, na levoj je obali Dunava, koji je prirodna granica prema Hrvatskoj.
Ovo područje ima pravu kontinentalnu klimu, sa veoma toplim letima i oštrim zimama, tokom kojih često duvaju jaki vetrovi, i donose naknadnu hladnoću, zbog blizine reke, objašnjava mi jedan meštanin iz apatinskog naselja Prigrevice, za koju kažu da je najurbanije selo Zapadne Bačke, a rodno je mesto poznatog košarkaša Željak Rebrače, i udaljeno desetak kilometara od Banje.
Prigrevica danas ima oko 3.000 stanovnika, prema poslednjem popisu iz 2011. imala je blizu 4.500 stanovnika. To su mahom kolonisti, iz Like i Banije koji su tu dolazili od 1946. godine.
Kao i obično, u centru sela je škola, ali u Prigrevici iima i velika biblioteka. Otvorena je 1966. prema političkoj odluci tadašnjeg apatinskog rukovodstva, a cilj je bio da se obeleži 20 godina od početka kolonizacije.
Dogovoreno je da se podigne spomenik žrtvama rata od 1941. do 1945. koje je dao narod sa Banije i iz Like, te da taj pomenik bude u vidu biblioteke, kako bi imao i korisnu funkciju. Tako je Prigrevica dobila veliku, lepu i zanimljivu biblioteku… kao ni jedno selo u Vojvodini. O Prigrevici toliko, jer nezaobilazna je u priči o Banji Junaković.
Putovanje Srbijom…
Prva otkrića termmalnih izvora
O istoriji geografskog prostora gde se danas nalazi Banja Junaković, odnosno Rehabilitaciono- rekreativni centar, malo se zna, nema pouzdanih podataka, ali iz moniografije autora Tomislava Šimunovića, koju je izdala opština Apatin i dr Živorad Smiljanić, nekadašnji direktor Doma zdravlja u Apatinu, inače inicijator podizanja banjskog kompleksa, saznajemo da je to mesto bilo naseljeno još u praistoriji, a arheološka istraživanja potvrđuju da su stari Rimljani imali svoje naseobine.
Ugarska plemena do Apatina stižu početkom prošlog milenijuma, a istorijski podaci govore da je u vreme vladavine despota Stefana Lazarevića, Apatin bio jedan od njegovih utvrđenja. Osmanlije na područje Apatina dolaze polovinom 16. veka, a tokom Velike seobe Srba, menja se demografija ovog kraja.
Trebalo je da prođe još mnogo iseljavanja, doseljavanja, buna i ratova, pa da počnu prve analize termalne vode pronađene u selu Prigrevici. Ispitivanja su vršena u Budimpešti, a prvi rezultati su potvrdili njenu lekovitost, a po kvalitetu, tada su izvori ove vode svrstani uz izvore u Karlovim Varima u Češkoj, i banjama Harkanj i Lipok u Mađarskoj.
Istraživači i stručnjaci početkom prošlog veka kada je počela analiza fizičko- hemijskog sastava vode u Prigrevici, odmah su znali da postoji veliki zdravstveni potencijal ove termalne vode i rezultati su najpre objavljeni u Budimpešti. Prvu analizu vode, Kraljevina Srba Hrvata i Slovenaca, izvršila je 1923.godine na inisistiranje lekara iz Prigrevice.
Sledeći korak bio je otvaranje male banje u tom mestu 1929. takođe na iniicjativu mesnih lekara. U kasnijim godinama nije bilo značajnih ulaganja, a sve planove prekinuo je Drugi svetski rat. Ni nakon rata ništa se nije radilo po pitanju otavranja banjskog lečilišta.
Tek 1983. uz veliko zalaganje direktora apatinskog doma zdravlja, Živorada Smiljanića i drugih lokalnih funkcionera, izgrađen je moderan rehabilitaciono- rekreacioni centar „Banja Junaković“.
Svečano je otvoren 1983. a novi deo banje izgrađen je 2000. i od tada ova banja svake godine ima sve više gostiju, jer je postala jedan modaran rekeativni i zdravstveni centar u Srbiji.
Putovanje Srbijom…
Ime po junacima, ili šumi?
Od brojnih legendi koje govore u nastanku imena Banje Junaković, najsimpatičnija je ona koja kaže da su u selu Staparu nedaleko od Banje, davno živeli uskoci i gusari koji su krstarili Dunavom i pljačkali bogataše. U tim sukobima bili su hrabri, te je po njima, tim junacima, Banja i dobila ime.
Ovo je samo jedno od uprošćenih tumačenja imena Banje, a u pomenutoj monografiji ima nekoliko tumačenja imena Banje. Kažu, Banja je dobila ime po čuvenoj šumi na čijem se obodu ona nalazi. Područje ove šume je 1983. stavljeno pod zaštitu i sada je poznato kao Park šuma Junaković u kome ima najviše hrasta, bagrema i jasena.
Prema nekim podacima ova šuma je pripadala porodici Junaković, i po njihovom prezimenu Banja je dobila svoje ime. Kroz Junaković šumu danas prolazi takozvana „Staza zdravlja“, a ceo šumski kompleks zauzimapovršinu od 218 hektara i predstavlja spomenik prirode, treće kategorije zaštite.
Brojne životinjske vrste nalaze utočište u ovoj šumi, posebno ptice i sisari koji su zaštićene vrste. Tu su crna roda, lasica, hermelin, jazavac, divlja svinja, jeleni. Ovo je lovno područja, posebno kada su jeleni u pitanju, a često gosti Banje, oni ranoranioci sa terasa banjskog kompleksa mogu čuti riku jelena, koja dolazi iz lovišta Apatinski rit, ovo lovište spada među najcenjenije u svetu.
Putovanje Srbijom…
Lekovita svojstva banje
Izvori koji se nalaze u Banji Junaković korišćeni su za lečenje mnogo pre nego što je banjsko lečilište osnovano. Termomineralna voda izvire na dubini od oko 700 metara, a temepartura vode je od 35 do 60 stepeni. Voda je alkalno murijatična i jodna, a koristi se kao dopunsko sredstvo u lečenju i rehabilitaciji povređenih i obolelioh lica.
A kada se zdravi nađu u ovoj banji, rekreativni tretmani u toplo- slankastoj vodi, zaista prijaju. Posebno kada ste u otovrenim bazenima, kojih u banjskom kompleksu ima nekoliko. A između tri otvorena bazena sa termo-mineralnom vodom, nalazi se olimpijski bazen napunjen gradskom vodom čija je temperatura oko 22 stepena.
E, ako vam je hladno u ovom bazenu, možete se brzo premestiti u termalne bazene, i još imati i hidro masažu. Minuli semptembar baš je odgovarao rekeativnim aktivnostima u Banji Junaković, uz poštovanje svih epidemioloških mera.
Inače, u banjskom kompleksu nalazi se ukupno deset bazena. Ono što se može pročitati i saznati u medicinskom bloku, jeste da se u ovoj banji leče reumatska oboljenja, ortopedska oboljenja u koje spadaju deformacija kičmenog stuba i ekstremiteta, oboljenja kostiju i zglobova, stanja posle povrede i postoperativna stanja kostiju i zglobova, lečenje operisanih i neoperisanih sportskih povreda.
U Banji Junaković takođe se leče neurološka oboljenja kao i ginekološka oboljenja, posebno sterilitet. Saglasni su i zdravstveni radnici, ali i posetioci banje, kombinacijom hidroterapije i grupnih, ili individualnih vežbi, u terapijskim bazenima ili hidromasažnim kadama, pod kontrolom terapeuta, postižu se dobri rezultati u lečenju reumatskih, neuroloških i ortopedskih oboljenja, a banja je pokazala i svoje blagotvorno dejstvo u lečenju steriliteta.
Za ljubitelje sporta kojih je protekle jeseni bilo dosta u Banji Junaković, posebno iz Beograda, obezbeđeni su kuglana, četiri teniska terena sa šljakom, tereni za odbojku i stolovi za stoni tenis.
A oni malo stariji, rado krenu „Stazom zdravlja“ kroz Junakovića šumu. Oni koji neće u bazene, ili na neki od sportskih terena, mnogu se „banjati“ u sopstvenom kupatilu, jer termo-mineralna voda je i u slavinama hoteslkih česmi, ali se za piće mora koristiti isključivo flaširana voda.
Banja ima dva bloka sa ukupno 270 ležajeva, 131 dvokrevetna soba i četiri apartmana. Oni koji su osmišljavali spoljašnji i unutrašnji ambijent Banje, mislili su i na ljubitelje umetnosti. Dve strane banjskih građevina „opasane“ su parkom prepunim vajarskih dela, vajari su iz raznih delova Srbije, a njihovi darovi Banji različitog su stila i od različitog materijala, a u holu bloka A, pored glavne recepcije je impozantna zbirka ulja na platnu čuvenog srpskog slikara Milana Konjovića, rođenog Somborca.
U okviru Banje je i kafe bibliteka koja nosi ime omiljenoig pesnika, Miroslava Mike Antića.
Putovanje Srbijom…
Okolina Banje
Najbliža varoš Banji je grad Apatin, nastao između 1350. i 1380. godine kada je ovde bila katolička opatija, te otuda ime Apatin. Za njegov sadašnji profil najzaslužniji su Nemci koji su grad kolonizovali otkom 18. veka. Posle velike poplave 1795. grad je povučen sa obala Dunava i tada dobija današnje obrise.
Pada u oči Gradska kuća koja se nаlаzi u glаvnoj аpаtinskoj ulici. Zgrаdа je podignutа u periodu od 1907. do 1909. а projektаnt je bio Apаtinаc, Ferenc Rаjhl. To je ugаonа jednosprаtnа grаđevinа sа tornjem nа uglu. Iаko je grаđenа u stilu eklekticizmа nа grаđevini dominirаju elementi mаđаrske secesije po kojoj je i sаm Rаjhl bio poznаt.
Rаznovrsni secesijski detаlji se vide nа bogаtoj rezbаriji svečаne sаle, ljubazni portir je dozvolio da zavirim unutra, uslov je bio samo da imam masku. Ono što dominirа u sаli su i velike zidne slike koje je u socreаlističkom stilu, izrаdio аpаtinski slikаr Rudolf Udvаri koji je oslikаo i veliku sаlu Domа kulture u Apаtinu.
Putovanje Srbijom…
Priča o Crnoj Bogorodici
U Apatinu sam čula i jednu zanimljivu priču o Crnoj Bogorodici. Kažu da su nemački kolonisti uvek sa sobom nosili kip Crne Bogorodice, i gde god su pristajali da prenoće, iznosili su kip Bogorodice, i svuda je kip padao. Apatin je bio prvo mesto gde je kip ostao uspravan, pa su Nemci odlučili da se tu zaustave i nasele.
Crna Bogoroidica je statua od ebonovine, u rukama nosi malog Isusa, i smatra se da poseduje isceliteljske moći.Danas je ona smeštena u crkvi Uznesenja Marijinig u centru grada, na glavnoj ulici. Pored crkve je trnovo drvo, doneto iz Jerusalima i zasađeno kada je postavljen kamen temeljac za crkvu, avgusta 1795.
Ovo drvo i danas živi, a njegova simbolika vezana je za Isusa Hrista, smatra se da je Isus nosio venac od trnovog drveta kada je išao na raspeće. Drvo je u septembru bilo zeleno, ali samo njegova jedna polovina, jer ga je na Svetog Iliju 1996. udario grom i rascepio stablo, ako je verovati apatinskoj priči. Svakako ovakav, i ovaj spomenik prirode krasi glavnu ulicu u Aaptinu. Tvrde meštani, to je jedna od najlepših ulica sveta. Sa obe strane ulice su po dva drvoreda, veoma su zanimljivi kandelabri, a iza drvoreda su stare kuće rekonstruisane…
Putovanje Srbijom…
Grad piva
Apatin je grad piva, kažu da su Nemci u ovaj grad doneli znaje i iskustvo u spravljanju piva. Aaptin je grad na Dunavu, a na samoj obali je veliki pravoslavni hram, Sabor svetih apostola.
Aaptin ima i sinagogu, ali i Muzej podunavskih Nemaca.Prema poslednjem popisu stanovništva 2011. Aaptin je imao oko 18.000 stanovnika, najviše Srba, kolonista iz Like i Banije. Kao i ostali gradovi u Vojvodini, i Aaptin nestaje, objašnjava mi vlasnik starog, poznatog restorana „Šaran“ na Dunavu, i dodaje:
– Apatin sada ima oko 10.000 stanovnika, odlaze mladi, i nije to samo karakteristika Apatina. Evo, pogledajte Sombor, veliki, prelepi grad, pre desetak godina imao je oko 55.000 stanovnika, sada ima oko 35.000 i što je najgore, nikoga ovaj problem ne brine, – dodaje moj sagovornik dok preporučuje riblje specijalitete svog resrorana.
Podseća na manifestaciju „Ribarske večeri“ koja podrazumeva takmičenje u ribolovu, pripremi ribljih specijaliteta i muziku tamburaša, uz napomenu: „A, ako baš nešto i zamerate Aaptinu, u okolini ima brojnih etno kuća i salaša.“
Nije daleko od Banje Junaković ni prelepi grad Sombor sa vrlo interesantnom arhitekturom, građevinama poput Zgrade županije, Stare gradske kuće, Zgrade somborske Norme, prve učiteljske škole u Srbiji, galerije slikara Milana Konjovića, Crkve Svetog Jovana, Spomenika Svetom trojstvu, Velike pravoslvne crkve… ali o Somboru, nekom drugom prilikom.
Iz serijala PUTOVANJE SRBIJOM možete pogledati tekstove o Mokroj Gori, koja je proglašena za jedno od najboljih turističkih sela sveta.
Pogledajte i druge putopise i reportaže sa stranice Užicemedia.
Hroniku kovid – 19 tokom februara možete pogledati na UžiceMedia.
Hroniku kovid -19 tokom januara možete pogledati na UžiceMedia.
Aktuelne podatke za Srbiju na sajtu Ministarstva zdravlja Srbije.
A najvažnije servisne informacije u Užicu možete pogledati OVDE.
