Spomenik u Sevojnu svake godine polovinom jula posti nekoliko delegacija, među kojima su najčešće predstavnici Gradske opštine Sevojno, sevojničko Udružeje boraca, užički SUBNOR, članovi Udruženja potomaka ratnika “Major Kosta Todorović“, Udruženje penzionera Sevojno, i predstavnici nekoliko političkih partija, polože vence na spomen obeležje pored Osnovne škole “Aleksa Dejović”.
Ovaj spomenik podseća na događaje antifašistričke borbe u Drugom svetskom ratu, ali je i mesto okupljanja mladih Sevojničana, i jedna od značajnih odrednica ovog naselja, poznatog po dve metalske fabrike koje i danas uspešno rade u opštini Sevojno.
Na sevojničkokm spomeničkom obeležju upisano je 105 imena žrtava Drugog svetskog rata, među kojima je i ime narodnog heroja Alekse Dejovića, komesara Druge proleterske brigade, koji je poginuo u Bosni. Po ovom hrabrom Sevojničaninu, i osnovna škola u Sevojnu, a čiji je on bio đak, nosi ime.
A ko je bio Aleksa Dejović?
Aleksa Dejović rođen je 13. septembra 1920. godine u Sevojnu, u to vreme seoskom području, kraj Užica. Osnovnu školu završio je u rodnom mestu, a zatim se upisao na bravarski zanat u Fabrici oružja u Užicu, današnjem “Prvom partizanu”.
U Fabrici oružja Aleksa se susreće sa revolucionarnim idejama i ubrzo postaje član Saveza komunisaitčke omladine Jugoslavije, a 1940. godine, uoči rata, primljen je u redove Komunističke partije Jugoslavije.
Početkom rata radi na organizovanju omladine, i prikupljanju oružja u Sevojnu. Aktivno je učestvovao u formiranju partizanske čete “Radoje Marić”, a avgusta 1941. učestvovao je u teškoj borbi na probijanju obruča na Drežničkoj Gradini, kada su Nemci opkolili četu. Nakon oslobođenja Užica 24. septembra 1941. Aleksa odlazi sa četom na front prema Valjevu.
Krajem 1941. povlači se ka Sandžaku, gde se od boraca Užičkog partizanskog odreda formiraju dva bataljona. Ranjen je i oko dva meseca provodi u bolnici. Posle oporavka, a kada je formirana Druga proleterska brigada, 1. marta 1942. u Čajniču, Aleksa Dejović postaje politički komesar Četvrtog užičkog bataljona, a u avgustu iste godine je politički komesar Druge proleterske udarne brigade.
Ratni drugovi, zemljaci, Aleksa i Lune
Aleksa Dejović bio je nerazdvojni drug sa svojim zemljakom, Miodragom Milovanovićem Lunom, koji je bio zamenik komandanta Druge proleterske brigade, a o tom druženju i sam Lune piše u svom ratnom dnevniku. Kako je napisao, teško je obojici palo razdvajanje u drugoj polovini 1942. kada je Lune otišao na kurs u Bihać, ali početkom 1943. ponovo se sreću i Livnu, i zajednički podnose teške trenutke borbe na Neretvi. Kada je početkom aprila 1943.godine Druga proleterska brigada izbila na Drinu, otpočela je izgadnja pontonskog mosta.
Aleksa Dejović, iako politički komesar, pomaže borcima pri izgradnji mosta. Iznenada je pala granata i teško ga ranila nogu. Njegov drug Lune tada je laške povređen. Aleksi su lekari morali da odseku nogu, ali sve je bilo uzalud, nedostajalo je adekvatnih lekova za dalje lečenje, nastupilo je trovanje i Alekasa Dejović je preminuo 9. aprila 1943. u selu Kutima, kod Foče, gde je i sahranjen.
Narodni heroj, Sevojničanin, Aleksa Dejović
Za narodnog heroja proglašen je 30. aprila 1943.godine i bio je među prvim borcima narodnooslobodilačke borbe, koji su odlukom Vrhovnog štaba Narodnooslobodilačke vojske proglašeni narodnim herojima. U rešenju o proglašenju za narodnog heroja, između ostalog piše; “Na osnovu rešenja Vrhovnog štaba, daje se naziv narodnog heroja drugu Aleksi Dejoviću, politkomesaru Druge proleterske brigade. Drug Aleksa Dejović kao borac i politički radnik, istakao se svojim junaštvom u mnogim borbama. On je bio primer ostalim borcima i rukovodiocima, i kao takav poginuo je herojskom smrću u borbi na Drini”.
Sevojničani znaju za veliku hrabrost Alekse Dejovića, a spomenik u centru Sevojna često zovu i Aleksin spomenik. Godinama je bila praksa da učenici sevojničke škole, na dan Aleksinog rođenja, ili pogibije, obilaze njegovu rodnu kuću, u zaseoku Dejovići, koja je očuvana, a tu i dan danas žive njegovi potomci.
Pored teksta o spomeniku u opštini Sevojno pogledajte i naše druge tekstove u serijalu „Spomenici užičkog kraja“.
“Projekat „SPOMENICI UŽIČKOG KRAJA – Da li odolevaju vremenu?“se realizuje u okviru Konkursa za sufinansiranje projekata proizvodnje medijskih sadržaja u oblasti javnog informisanja u 2022. godini. Stavovi, mišljenja i zaključci izneseni u projektu nužno ne izražavaju stavove Grada Užica već isključivo autora.“
