Arheološkla istaživanja su kompleksan proces tokom koga se prikupljaju razni uzorci materijalnih ostataka pomoću kojih se rekonstruiše način života u prošlosti. Zbog toga svako oštećenje celovitosti arheološkog lokaliteta dovodi do gubitka infrormacija o životu naših prethodnika, što neminovno umanjuje količinu podataka i mogućnosti za proučavanje, čulo se u užičkom Narodnom muzeju na predstavljanju projekta „Podizanje svesti o značaju arheološkog nasleđa“.
Dr Adam Crnobrnja iz Srpskog arheološkog društva je prisutnima pojasnio kompletan proces arheološkog istraživanja, od iskopavanja, analiza, prezentacije, ali se osvrnuo i na sve učestalije krađe, ilegalne „tragače“, zakone koji regulišu ovu oblast.
Crnobrnja je podsetio da je Zakon o kulturnim dobrima donet još davne 1944. godine, da bi trebalo da se menja, jer dosta toga ne odgovara stvarnosti, a da je trenutno javna rasprava, pa bi uskoro trebalo da se pojavi nacrt Zakona o nepokretnom kulturnom nasleđu.
U Srbiji ima 192 lokaliteta proglašena za kulturno dobro, ali na području Užica trenutno nema ni jedno, rekao je Crnobrnja i dodao da zbog sve veće devastacije arheološkog nasleđa nastoje da upozore nadležne na propuste.
– Zato smo i osmislili ovaj projekat koji Srpsko arheološko društvo uz finansijsku pomoć Ministarstva kulture i informisanja realizuje od 2017. godine u više gradova Srbije, ukupno 31, među kojima je i Užice. Nadam se da će imati sluha i da ćemo dobiti sredstva kako bi u narednoj godini uradili publikaciju za lokalne samouprave, škole, mesne zajednice,– kaže Crnobrnja, ističući značaj takve publikacije koja bi trebalo da dopre do što većeg broja ljudi.
U oblasti zaštite arheološkog kulturnog nasleđa u zemlji nije sjajna situacija, a od izuzetnog značaja je donošenje urbanističkog plana, a pošto je u pitanju dugotrajan proces i svaki pomak se smatra uspehom.
– Srbija je bogata arheološkim nasleđima iz svih perioda. Smatralo se da je starije kameno doba u Srbiji slabo zastupljeno, ali kada su počela istraživanja, veoma brzo je utvrđeno suprotno. Pokriveni su svi periodi, jer je u vreme ledenog doba, Balkan bio neki džep sa nešto povoljnijim uslovima za život, tako da su se razne civilizacije milenijumima, ali i do dan danas smeštale na području naše zemlje, – ističe dr Crnobrnja.
Arheolog, kustos Narodnog muzeja Užice, Marina Kotarac se nada da će predavanje skrenuti pažnju na potrebu očuvanja arheološkog blaga na području osam opština koje pokriva užički muzej. Ona naglašava da i na ovom području ima krađa, da razni arheoamateri uništavaju arheološke lokalitete.
– Na teritoriji grada Užica i Zlatiborskog okruga ima više lokaliteta koji nisu istraženi. Stapari su višeslojan arheološki lokalitet, pa Visibaba, predpostavka je da je tamo bio rimski kastrum, zatim lokaliteti oko Kosjerića,- kaže Kotarac, uz napomenu da se u Narodnom muzeju kao i drugim mestima Srbije radi na arheološkim istraživanjima u zavisnosti od raspoloživih sredstava i kadra.
Odgovarajući na pitanje prisutnih da li je bolja situaciju u evropskim državama po pitanju arheoloških istraživanja Crnobnja je rekao da je to slučaj i u našem okruženju, ali i da većina evropskih država ima kvalitetne zakone iz ove oblasti na koje se treba ugledati, ali i da se ovoj temi pridaje mnogo više značaja nego kod nas u Srbiji.
Upitan za mišljenje oko izgradnje puta (sa Zlatiborskog puta) prema Starom gradu dr Adam Crnobrnja je odgovorio da svaka izmena kod starih spomenika nije dobra i da on tu „ne bi ništa dirao niti menjao“.
