Podsećamo, novi Zakon o javnom redu i miru u članu 16. od početka 2016. godine, pored osoba koje se odaju prostituciji, po prvi put inkriminiše i one koji koriste usluge prostitucije.
Analizu sudskih presuda na teritoriji svih prekršajnih sudova u Srbiji donetih tokom 2016. godine, U ime (muškog) naroda: analiza osuđujućih sudskih presuda za prekršajno delo prostitucija, izradio je Autonomni ženski centar.
Pored analize koja obuhvata sve podatke dobijene iz sudskih presuda, uključujući i podatke o rodnoj dimenziji prostitucije, kako kroz podatke o osobama kažnjenim za ovo delo, tako i razliku u kažnjavanju, publikacija pred vama obuhvata i teorijska razmatranja fenomena prostitucije, uporedni prikaz različitih načina pravne regulacije prostitucije, kao i preporuke nadležnim institucijama u Srbiji izrađene na osnovu analize.
U Republici Srbiji na snazi je prohibicionistički model u odnosu na prostituciju, odnosno prostitucija je u okviru Zakona o javnom redu i miru prepoznata kao prekršaj za koji se kažnjavaju i osobe koje joj se odaju, kao i osobe koje koriste usluge prostitucije i oni koji ustupaju prostorije zarad prostitucije.
Iako je kroz istoriju model koji inkriminiše prostituciju taj koji je najčešće bio na snazi, tek od početka 2016. godine su prvi put prekršajno odgovorni i korisnici usluga prostitucije. Pomenuti Zakon prostituciju definiše kao „pružanje seksualnih usluga za naknadu u novcu ili drugu vrednost” (član 3, stav 15), dok član 16. navodi da će „ko se odaje prostituciji, koristi usluge prostitucije ili ustupa prostorije radi prostitucije” biti kažnjen „novčanom kaznom od 50.000 do 150.000 kaznom zatvora od 30 do 60 dana”.
Pored toga što je novina kažnjavanje korisnika, ovaj Zakon je, u odnosu na prethodni koji je bio na snazi, uveo novčane kazne, a kazne zatvora sa 30 dana povećao na od 30 do 60 dana.
Poruka koju države u kojima je na snazi prohibicionistički model ovakvim zakonskim rešenjima žele da pošalju jeste da je prostitucija pojava koja treba da bude kažnjena i iskorenjena. Ipak, za razliku od abolicionističkog modela koji uviđa neravnopravne odnose moći između muškaraca i žena, ovaj model to ne vidi, te je često praćen moralističkim osudama prema osobama koje se odaju prostituciji, dok korisnici usluga uglavnom ne podležu javnom sramoćenju, a kako ćemo videti i kroz istraživanje, često ni zakonskim sankcijama.
Cilj ovog istraživanja jeste mapiranje problema u praksi prekršajnih sudova nakon usvajanja novog ZJRM, i to primenjujući normativni metod, kao i metod analize sadržaja i diskursa svih prvostepenih osuđujućih presuda prekršajnih sudova u Republici Srbiji za delo prostitucija donetih tokom prve godine primene novog zakonodavstva.
Vrednosno polazište autorki bilo koncipirano na osnovu abolicionističko-feminističkih teorija o problemu prostitucije, odnosno pristupa koji prostituciju posmatra kao duboko nepravednu pojavu sa jasnim polnim disbalansom u moći u korist muškaraca, za razliku od prohibicionističkog pristupa koji je vidi pre svega kao nemoralnu.
Vizuelni prikaz podataka dostupan je u formi fact sheet-a na ovom linku, a celokupnu publikaciju možete pročitati u PDF formatu ovde.
Podsećamo i na podatak da se osobe koje se odaju prostituciji kažnjavaju više od 5 puta u odnosu na one koje koriste usluge prostitucije, a na ovu statistiku najznačajnije utiče praksa Prekršajnog suda u Beogradu.
