Promovisan je novi broj stručnog časopisa „Istorijske baštine“, posvećen izuzetnom jubileju, 480 godina od osnivanja Rujanske štamparije i Fototipskog izdanja goraždanske štamparije.
Govoreći na početku svečanosti direktor užičkog Istorijskog arhiva Željko Marković je istakao da su u stručnom časopisu tematski govorili o prvoj štampariji nastaloj na ovim prostorima, ali i drugima koje su osnivane kasnije. Prema njegovim rečima nijedna ozbiljna knjiga ne može nastati bez istorijske građe koju pohranjuju arhivi u Srbiji.
– Svaka ozbiljna država ulaže u arhive i zato je arhivska građa uvek bila na udaru osvajača,- rekao je Marković, uz podsećanje da je užički Istorijski arhiv ozbiljna kulturna ustanova, sa velikim brojem istraživača, te da se pored ostalog bave i izdavačkom delatnošću.
O Istorijskoj baštini br. 26 govorio je Radovan Pilipović, direktor Arhiva SPC, dok su o radu goraždanske štamparije 1519-1523 i razvoju štamparstva na srpskim prostorima u srednjem veku govorili Vojo Kovačević, sa Filozofskog fakulteta na Palama i Nenad Tupeša sa Bogoslovskog fakulteta u Foči.
Ovom prilikom posetioci su upoznati sa obnovom i istorijatom manastira Rujan, smeštenog u selu Vrutci, nadomk istoimenog jezera. Veruje se da je sagrađen krajem 15. veka.
Nemanja Spalović je podsetio da je manastir Rujan obnovljen u blizini mesta gde se nalazio stari manastir Rujan posvećen Svetom Velikomučeniku Georgiju.
– O samom podizanju ovoga manastira nema pouzdanijih izvora na osnovu kojih bi mogli temeljiti tvrdnje o njegovoj gradnji, ktitoru i toku izgradnje. Na osnovu pisanih izvora zna se da je Manastir Rujno, 1529. godine, posedovao prvu štampariju u Srbiji, koju je nabavio i u njoj radio monah Teodosije. Smatra se da je on bio i iguman ovoga manastira u kome je, sa svojiom bratijom, priredio i štampao prvu u Srbiji knjigu ćirilskom azbukom sa srpskoslovenskom recenzijom. To se dogodilo 1537. godine, a knjiga se zvala Rujansko Jevanđelje ili Četvorojevanđelje. Nažalost, vek štamparije je bio kratak jer su Turci manastir zapalili, a štampariju uništili. Monasi su iz Rujna prebegli u Manastir Raču,- rekao je Spalović.
Rujansko četvorojevanđelje smatra se prvom štampanom knjigom na prostoru Srbije, koju je monah Teodosije štampao na 250 drvenih ploča.
Sve do 80-tih godina 20. veka iz „ćirinog“ voza prema Kremnima su se, sa desne strane, mogli videti ostaci nekadašnjeg manastira Rujno. Tako je bilo sve dok na Đetinji nije podignuta brana i stvoreno veštačko jezero radi snabdevanja Užica i okoline pijaćom vodom. Tada je jezero potopilo ostatke ovog manastira.
Tokom decenija manastir je bio zaboravljen sve dok u Žičku eparhiju 2003. godine nije došao blaženopočivši Episkop Hrizostom (Stolić) koji je saznavši za ruševine Manastira Rujan, doneo odluku o njegovoj obnovi. Želja je bila da se manastir obnovi u neposrednoj blizini starog manastira. Na sastanku užičkog sveštenstva, mesnih vlasti i imućnih građana, Episkop Hrizostom je dao svoj blagoslov za početak obnove. U tom trenutku još uvek nije bilo utvrđeno mesto i lokacija za podizanje novog manastira. Stanovnici Vrutaka su, čuvši za obnovu porušenog manastira, sami ponudili svoje njive i placeve za lokaciju novog manastira kao dar za napredak i zdravlje svojih porodica.
Temelji crkve manastira osvećeni su na Svetu Petku 2004. godine. Od 2005. godine Episkop Hrizostom je dalju obnoviu manastira poverio protojereju-stavroforu Zoranu Jankoviću, starešini hrama Svetog Velikomučenika Georgija, čijim je nesebičnim zalaganjem i trudom obnova manastira brzo tekla, a uz novčanu pomoć brojnih donatora, čulo se između ostalog u manastiru Rujan.
Svečanosti u manastiru Rujan pored gostiju iz SPC, Bosne i Hercegovine, prisustvovali su predstavnici lokalne samouprave, poslenici kulturnog i javnog života grada.
